Pageviews

Tuesday, December 13, 2011

गुफा र माकुरा


रानीभीरको कालो गुफामा सल्काइयो रातो मैनबत्ती-
झुण्डिएर झ्याऊका जराहरुमा
राजा माकुराको िसंहसानतिर प्रस्थान गरे मानिसहरु ।

झुल्केघाममा झुल्किने सुनको मृग
युवाहरुले घॊडा चढ्न खोज्दाखोज्दै जहाँ अलप हुन्थ्यो
डुब्दो घाम-छायाँमा फणा उठाउँदै सिन्दुरे गोमन
आउँथ्यो बस्तीलाई डस्थ्यो र स्वाट्ट हराइजान्थ्यो
मानिसहरु
मृगको खुरका छापहरु पहिल्याउँदै
गन्दै सर्पका खुट्टाका डोबहरु
पुगे भष्मासुरको मुख त्यो रानीभीर गुफामा ।

रानीभीर गुफा स्वाँ स्वाँ हंश फ्याँकिरहेको थियो अनन्तकालदेखि…
एक रगतपच्छे श्वास नली सुरुङ फेला पर्दा
मानिसहरु रहस्यमा डुबे
जब मानिसहरुमाथि फ्याँकिदियो गुफाभित्रबाट राजा माकुराले
हजार वर्षअघि गायब स्वतन्त्रताको कङ्काल
मानिसहरुका आँखा खुले ।

अब मानिसहरु क्रोधमा उम्लिए
कापॆँ प्रतिशोधमा
आँखा चिम्लेर उद्घोष गरे अन्तिम लडाइँको
मैनबत्ती छोएर सपथ खाए पुनर्स्वतन्त्रताको……मुक्तिको…
सम्पूर्ण शक्ति सोहोरेर भारी मुठ्ठी उठाए
अब मानिसहरुले एक निर्विकल्प विजयको आवाज
आदिम हावामा छोडिदिए ।

झुण्डिएर स्वप्नका बुट्ट्यानहरुमा
यसरी मानिसहरु राजा माकुराको दरबारतिर प्रस्थान गरे ।

सुरुङमा सयौँ बन्द ढोकाहरु थिए ढुङ्गाका ढुङ्गैले फोर्दै गए
सुरुङमा सयौँ बारहरु थिए हड्डीका हड्डीले चकनाचुर पार्दै गए
सुरुङभित्र खैरो जङ्गल थियो माकुरा-जालको
मैनबत्तीबाट थुपै्पल्ट चुहियो मैन-आगो
र माकुराका जालहरुमा ठूल्ठूला आगलागीहरु भए
आगलागीमा शत्रूहरु मर्दा मानिसहरु एकदम खुशी भए ।

त्यो दुरुह यात्रा मानवसभ्यताको-
मानिसहरु जीवित या मृतमा एकले अर्कालाई शङ्का गर्दथे
धन्न भोक जिउँदै थियो मानिसहरुका पेटमा र
आफू जिउँदै रहेकोमा विश्वस्त हुन्थे…

सुरुङभित्र घण्टाघण्टा बिराएर हुरीबतास चल्थ्यो भयनाक
सुरुङभित्र अमिलो पानी चुहुन्थ्यो चट्टानका कापकापबाट
सुरुङभित्र मट्टितेलको नीर-खोला बग्थ्यो कुलकुल…
अक्करका प्वालप्वालबाट
चमेरा र लाटोकोशेराहरु निस्कन्थे र
फन्को मारीमारी झम्टन्थे बत्तीलाई
हजार बत्ती काँध-काँधमा बालेर आउँथे मुर्कुट्टाहरु
तर त्यो अखण्ड दीप
अविजित स्वप्न बलिरहेकॊ मानिसहरुको…।

थोरै खतरनाक थियो बत्तीवरिपरिको अँध्यारो
कि त्यहीँ अँध्यारोको खेलमा
मानिसहरुलाई छिर्के लगाएर छाँगामा खसाल्दै अगाडि बढ्ने को मानिस हो
अँध्यारोलाई थाहा थियो
र अतिरिक्त थाहा थियो-
बत्तीको ज्योतिमा
गुफाबाहिरबाट सोहोरिएर आएर आदिवासी पुतलीहरु सहिद भएको …

सुरुङ दशौँदिनको यात्रामा एक भीमकाय गुफामा परिणत भो -

गुफामा कोक्रोजस्तो हल्लिरहेको राजा माकुराको नौजाले जालो
जालोको बीचमा तैरिरहेको श्रीपेच
मानिसहरुलाई लाग्यो-
-राजा माकुरालाई उहिल्यै नै खाइसकेछन् माकुराहरुले !

मानिसहरुलाई लाग्यो-
-लु अब सकियो युद्ध
-लु अब सकिए दुष्मनहरु
दुष्मन नपाएर मानिसहरुलाई कत्रो छट्पटी भयो !

अब मानिसहरुले देखे माकुराका जालमा झुण्डिरहेका हिराका हार
अब मानिसहरुले देखे िसंहासानमा विराजमान सुनको मृग
अब मानिसहरुले देखे गुफामा यत्रतत्र उडिरहेका जङ्गली परेवा
मानिसहरुले देखे पत्थरको भित्ताको विशाल निलो ऐनालाई
ऐनामा देखे एकअर्कालाई
अब मानिसहरुले प्रत्येक अनुहारमा एकएक राजामाकुरा देखे

आखिरमा देखियो ऐनामा
-मानिसहरु मैनबत्ती खोसाखोस गरिरहेको…
-दुईतिरबाट मैनबत्ती जलिरहेको …
-मैनबत्तीले हानाहान गरिरहेको…
र देखियो मैनबत्तीको छायाँमा
नयाँ माकुराले नयाँ नयाँ जाल बुनिरहेको…
…जन्म परम्पराको हजारौँ वर्षगाँठ त्यही मैनवत्तीमा मनाइरहेको…

Wednesday, August 17, 2011

गीत



डाँडैनेरि देखेर जून छुन खोजेँ टाढा रै'छ
दुखियालाई आफ्नै आँशु ए..लै..सुनको बाला रै'छ


कर्कलाको पातमाथि नाचिरह्यो शित मोती
जिन्दगीलाई त्यै मोतीले सोचेँ सजाऊँ एकचोटी
बतासैको एक झोँक्काले त्यो त खस्नेवाला रै'छ
दुखियालाई आफ्नै आँशु ए..लै..सुनको बाला रै'छ

दोबाटोमा टुक्रा टुक्रा इन्द्रेणीको हार देखेँ
एकै टुक्रा टिपेकोथेँ म त फिक्का फिक्का भएँ
त्यो त पराइ गलाबाट खस्या फूलको माला रै'छ
दुखियालाई आफ्नै आँशु ए..लै..सुनको बाला रै'छ


Friday, August 12, 2011

गीत



सम्झेँ, दुष्मन पछि लाग्यो; दौडेँ, लखेटिएँ
आफ्नै कालो छायाँ रै'छ भागी भागी हिँडेँ

कति आँशु थोपा हेरेँ आशुँभित्रै देखेँ
ऐना हेर्दा ऐनाभित्रै हजार शत्रु देखेँ
दौडेँ लेक-वेँशी, भीरमा झन्नै घचेटिएँ
आफ्नै कालो छायाँ रै'छ भागी भागी हिँडेँ

धेरै समयपछि आज फर्केँ आफैँमा म
मै हुँ कि होइन कोही मलाई चिनाउन !
थाहा छैन आज कस्तो, हिजो कस्तो थिएँ !
आफ्नै कालो छायाँ रै'छ भागी भागी हिँडेँ

Saturday, August 6, 2011

गीत



ए शिकारी दाइ !
यसपालि नि सेक्मुरी फूल झर्ने हो कि कोपिलामै
चल्दैछ है अन्दङ फूलको बासना
जालीझेली शासन…

तिम्रो सिमसार, घुमाउने खेत, भस्मे, जगर, खोरिया
आफ्नै घरमा बस्छौ कति पराइको हलिया !
चाँडो होला लुकाउन कोथीमारा खुकुरी
काटिराख अझै एकदुई, घङ्घरुका लठ्ठी
ए शिकारी दाइ !
यसपालि नि सेक्मुरी फूल झर्ने हो कि कोपिलामै…

विचारको तिम्रो शिकार होस गर है उम्केला
धनु सुरो ताकी राख काँड त्यसै फुत्केला
अरुण खोला काङ्सोरेको कथा सम्झी राख है
बालुवामा लुकाइएको तरबार सम्झी राख है
ए शिकारी दाइ !
यसपालि नि सेक्मुरी फूल झर्ने हो कि कोपिलामै…

(विश्व आदिवासी दिवसको उपलक्ष्यमा समर्पित)

Wednesday, August 3, 2011

गीत

स्वप्निल स्मृति


पूर्णिमामा डाँडामाथि जस्तो फुल्छ चन्द्रमा
टाढा टाढा भइजानेलाई त्यस्तैत्यस्तै सम्झना

सालैपिच्छे भत्किरह्यो माया खोली किनारा
बतासमा पात जस्तै उडिगयो विचरा !
मझेरीमा झरीवर्षा जस्तोगरी सावनमा
नफर्किने मालचरीलाई त्यस्तैत्यस्तै सम्झना

एउटा वहार कुर्दा धेरै शिशिर बिते पाखामा
आँशु नै भो इन्द्रेणी फूल नओभाउने आँखामा
सुन्ने रातमा नाङ्गो आकाश जस्तो चिहानडाँडामा
सम्झी सम्झी बिर्सनेलाई त्यस्तैत्यस्तै सम्झना

Friday, July 8, 2011

सपना-३



निदाउनु खतरा छ मलाई
कि सपनामा सेक्सटोय जत्रो रोबोट आउँछ
त्यो एकाएक विशाल गिद्ध बन्छ निगुरादेन याक्पेको
उठाएर लैजान्छ अक्करको टुप्पामा कावा खाइरहेको
टुनीको रुखको सयौँ तलामा......

झिक्रा झिक्रीले कुँदेको गुँडमा लुच्छ मेरो अस्मिता
मेरो मुटुमा बेस्मारी ठुँग्छ ठुँग्छ र
उसको चुच्चोबाट झर्छ रगत तपतपी तमोर नदीमा…।

रोबोट यसरी सपनामा लाप्पा खेल्छ मसँग
मलाई मार्न/मलाई नामेट पार्न
जब म पराजित भएर मर्न आँटेको हुन्छु
तब सम्झिन्छु
विपनामा येबाले
मेरो माङ्गेनामा शीरमाथि छर्किएको पानी…
त्यही पानीले बौरिन्छु, मृत्युबाट घुर्ता हुन्छु
…ब्यूँझन्छु !

निदाउनु खतरा छ मलाई
क्षणभङ्गुर आँखा के चिम्लिएको हुन्छु मृतकले झैँ
सियोको टुप्पोजत्रो भाइरस पस्छ मेरो मस्तिष्कमा
त्यो एकाएक भैँसीजत्रो भइदिन्छ भ्वाँभ्वाँ कराउन थाल्छ
मेरो देशको निशाना छापजस्तो लामा लामा सिङले
हान्छ, हान्छ र गिदी नै छ्यालब्याल पारिदिन्छ मेरो
त्यही गिदीबाट कुम्भमेला उठ्छ लाख भैँसीको…

भाइरस यसरी आउँछ मलाई केहीछिनलाई भैँसी बनाउँछ
तब सम्झन्छु
विपनाका कुरा
ज्वरो आउँदा अक्षता च्यापेर फेदाङ्बाले औँला
मेरो टाउको वरिपरि घुमाएर फुः फुः चार पटक फुकिपठाएको…
त्यही अक्षताले मान्छे हुन्छु …ब्यूँझन्छु

निदाउनु खतरा छ मलाई
तै निदाउनु छ ल्यापटप शिरानी हालेर
तै निदाउनु छ मोबाइल खेलाउँदा खेलाउँदै
तै निदाउनु छ कानमा आइपोड घुसारेर…

Wednesday, July 6, 2011

जिन्दगी माइला

जिन्दगीमा…
जिन्दगी माइला गफ दिन्छौ
-तरुनीको
-देश/परदेशको

तीनतले कान्छी…कारबारी माइली…याङ्सिङबुङ ठूली…
राम्री राम्री…जिउडालका त
तिम्रै मात्र तरुनी…

आसाम, बर्मा, मेघालय, नागाल्याण्डमा त झन्
के भन्नु र…
तिमी तरुनीहरुको राजा हई !
पत्याउँ/नपत्याउँ ?

चौधसाल खाँदै गाउँबाट हराएको
कोइलाखातमा कोइला खन्दा-खन्दा
चौधसाल पछि कोइलाभन्दा कालो…
बूढो भएर फर्क्या छौ-
हाट टेक्नेवित्तिकै तन्नेरी पुगिहाल्छौ
छायाँ जस्तै तरुनीको पछि पछि
इण्डियन टेप घन्काएर हाटको शिरपुछार कुदिबस्छौ…

'जप्फु' पहाडको ठण्डीले सेक्पा सुकाएको तिमीलाई
सोल्टिने ठूलीले छानेको पैकारी जाँड चिसो हुन्छ
डोयाङ नदीको तिरमा आरा काट्दा काट्दा
आराधरानजस्तै हुइपा भएको तिमी
विहेभोजमा तरुनीअघिल्तिर 'रिकुटे' हुँ भन्छौ
उता तरुनीहरुको आँखा बोल्छ-
छट्टु पो हो कि जिन्दगी माइला…

गाउँमा दुःख छ नि त…
कुम्लोमा बोकेर अस्पताल लगेको विरामी
कुम्लोमै स्वर्गारोहण हुन्छ
तिमीचाहिँ गफ दिन्छौ
हप्तादिन रेलमा कुदेको/रेलभित्रै सिनेमा हेरेको…
बर्माको सिमानासम्म तानिएको
तिम्रै इँजारको कथा कहालीलाग्दो छ
च्याब्रुङ उल्टो भिरेर
राखी सावन्तको आइटम डान्स देखाउँछौ
पत्याउनु कहाँ तरुनीले…
ठुटे अङ्ग्रेजी मिसाएर चिठी पठाउँछौ…
फोटो पठाउँछौ
जम्मा दश भा.रु. धानेको पर्स पल्टाएर
यी मेरी फल्ना तरुनी मन पर्यो ? चाहिँ नभन ल !
तरुनीहरु कम चम्बु हुन्छन्
करिश्मा मानन्धरको पोस्टकार्ड पठाएर
काठमाडौ खिचेको मेरो फोटो है लेखिपठाउँछन् ।

गाउँ पछि पर्यो भन्छौ
मानिस काम नलाग्ने भन्छौ
ल यो त ठीक छ
तर भोजको लागि दाउरा चिर्नु जाऊँ भन्दा
अझै पाहुना पल्टिन्छौ
स्कुलको लागि सिमेन्टी बोक्न गुहार्दा
तुरुन्तै पखाला चलाउँछौ
ब्रम्हपुत्रको किनारमा गोठाला गर्दागर्दा
झन्नै गोपालवंशी नभएको तिमी
उल्टै नराम्री तरुनीहरुलाई कुराले हान्छौ…
माइलौ !
यसरी त कुन दिन उनीहरुको माइतीले खुकुरीले हान्छ हौ ।

'जिन्दगीमा…'
'जिन्दगीमा…'
'जिन्दगी'को उच्चारण जिन्दगीमा तिमीले जति कसले गरेको छ र !
जिन्दगीमा यही त एउटा राम्रो गरेको छौ
हजार बाटो बिराएर िन
आफ्नो गाउँ फर्केको छौ
जिन्दगी माइला !
यो मानेमा
तिमीलाई सलोट छ !
यहाँको पानीको…माटोको…हावाको…
च्यातेर साहुको छिप्पट तमसुक
उकासेको छौ बाजेबराजुको बेँशी खेत
यो ठीक गरेका छौ ।

Tuesday, June 28, 2011

बुबा




भरुवा बन्दुक काँधमा राखेर जङ्गल गइरहेको
ढुङ्गा फुटाइरहेको
ऋणको सानो कुम्लो बोकेर
मुग्लानबाट गाउँ आइरहेको……
हिउँदो लाग्यो कि घर छोड्ने ए मान्छे !


आस्थाको ढाका टोपी
क्रान्ति पहिल्याउने लामो गम्बुट
विचार पिउने ठूलो लुम्बा
किनिमा तिहुन मुछिएको भातको अन्तिम गाँस टिप्दा
झर्के थालमा चिप्लिएको तिम्रो माइली औँला
ओहोहो…! त्यो माइली औँला !
बेला बेला उठ्थ्यो तिम्रो नाकअघिल्तिर सिधा
र हेथ्र्यौ मलाई टेढो टेढो आँखा …

मेरो साथी !
दस वर्षको हुँदा हो
'फिक्चुके ! फिक्चुके !' भनेर तिम्रो नाम काढेको
जतिखेर उठ्यो तिम्रो दाहिने हात र बजि्रयो मेरो देब्रे गालामा
त्यतिखेर हुँ 'आमा' भनेर रोए पनि
बुबा भनी अलिअलि चिनेको …

सुँगुरको पाठा बोकेर पेरुङ्गोमा
फिक्चुकेकॊ पछिपछि धुर्विसे पन्चमी जाँदा
थाहा पाएको हुँ बजार भाऊ मान्छेको
फिक्चुकेले सुँगुरको जगर तोला-तोला बटुलेर झोलामा
डुल्दा तमोर खोला मेवा खोला…
लाग्थ्यो-
मेरो साथी बादल धुम्मिएको
सेतो सेतो वर्षात् झुण्डिएको
खोलाको माथि…माथि…शीरतिर होला
फिक्चुके खरितेले गाईगोरुको लस्करसँगै काट्दाखेरि देउराली
विदेश भन्ने पहिलोचोटी जानेको हुँ 'सिलिगुढी, जय बङ्ला!'

फिक्चुके ! तिम्रो ढाडजस्तो सडक टेकेर
म आज खै कुन्नी कुन देश आइपुगेँ !
तिम्रै मुखबाट पहिलोचोटी सुनेको हो 'नेपाल नेपाल'
तिमी आइ नपुगेको 'नेपाल'पो आइपुगेँ िक
उता फुल्न थालिसक्यो होला
हिँड्ने बेला मैले रोपेको बारीको डिलको नास्पाती
तर चिन्नै गार्हो अझै मलाई
म कहाँ छु ?
यो कुन देश कुन दिशापत्ता हो ...

यता म ढुङ्गा हान्दै छु
उता ढुङ्गा ढोग्दै हौला तिमी देउरालीमा
उता राँको फालेर खेद्दै हौला अनिकाल साउने सक्रातीमा
यता म राँकेजुलुस बालेर बोलाउँदै छु उज्यालो

जब मस्तिष्कमा खुट्टा पलायो र ताकेँ अर्कै ध्रुव
उता एक्लो रुख भयौ तिमी हाँगा उछिट्टिएको एक्लो रुख
यता ममा पलायो एउटा नौतुन हाँगा
बडो स्वप्नील हाँगा !
जसको लागि मेरो काँध भएको छ चोमोलुङ्मा, चढ्छ र,
क्षितिजको अन्तिम फेरको तारालाई छुन्छु भन्छ
जसको लागि मेरो काख स्वप्नभूमि भएको छ र ब्यूँझिँदा
पूर्वी आकाशतिर उदाइरहेको निक्खुर जूनमा पुग्छु भन्छ

बुबा !
आज म बुबा हँदा पो
तिमीलाई बल्लबल्ल चिनेँ हौ ।

Thursday, June 16, 2011

पूर्व छापामार


१६ वर्र्षको हुँदा
पहिलो पल्ट पुग्यो ऊ सदरमुकाम
र थर्र्थरी काँप्दै लियो नागरिकता
२० वर्षको उमेरमा
आफूलाई अनागरिक घोषणा गर्यो
र युद्धमा आफूलाई होमिदियो

युद्धमा कब्जा हुँदा सदरमुकाम
उसले फस्ट एसल्टको जिम्मेवारी निभाएको थियो
सिडिओ कार्यालयको प्रवेशद्वार छिचोल्ने बेला
घाइते भएपछि
सहयोद्धाहरुले उसलाई उडाएका थिए डोकोको जहाजमा
हेडक्वाटरले उक्त युद्धलाई यसरी संश्लेषण गरेको थियो-
'हारे-हारेजस्तो जीत
जिते-जितेजस्तो हार
कामरेडहरु ! समग्रमा जीत नै हो .'

आज ३० वर्षको उमेरमा
फेरि ऊ आइपुगेको छ सदरमुकाम
युद्धमा जलेको नागरिकता बनाउन
अयोग्य भनेर शिबिरबाट निकालिएको योग्यताले
नभरिने भएपछि पेट
अब राहदानी बनाएर जानु छ अरबतिर उँट चराउन

पल्टेको छ ऊ सदरमुकामको सस्तो गेस्ट हाउसमा
लगातार बम विस्फोट भइरहेछ उसको निशस्त्र छापामार मस्तिष्कमा
कि कमाण्डरले युद्ध रोकिएपछि खोलेको 'मेनपावर'मा
तुरुन्तै राहदानी बुझाउनु
उस्को तत्कालीन कार्यनीति छ
गाउँकै धूले स्कुलमा भएिन छोराछोरी पढाउने
उस्को दीर्घकालीन योजना छ

यसरी उ आफूउपर पहिलोखेप सोच्न थालेको छ

सिडिओ सरुवाबढुवाको लागि
राजधानी गएको छ
एक हप्ता भइसक्यो आगोले अवरुद्ध छ राजमार्र्ग
गोली विझेको लडाकू झै दायाँ पल्टिन्छ बायाँ पल्टिन्छ
दायाँ बायाँ उसको निधारमा
फेरि दुःखले ल्याप्चे लगाएको छ

स्वप्नको बारुदले पोलिरहेछ भर्याक भर्याक रातभर
भोकाहरुले फेला पारेर हारालुछ चोक्टा चोक्टा चुँडिखाएको
अन्जान रोटीजस्तो
पश्चिम आकाशमा एकचोक्टा जून खिस्सखिस्स मुस्कुराईरहेछ .

उसको दिमागमा जो छिरेको थियो विचारको लार्भा
त्यो आज झुसिल्किरा भएको छ
उड्दापक्षी खैनीले एकदम विझाइरहेछ उसको गिजा
जुरुक्क उठेर झ्याल बाहिर थुक्दछ -थुक्क !

Wednesday, April 20, 2011

शङ्खेकिरा


म हुँ शङ्खेकिरा…
ढि…लो गरी चिप्लिरहेको…

मेरुदण्डमा भारी जिन्दगी बोकेको छु…
आम्मममम…… कति भारी !
पेदु पेदु भएर…
थिचिएर…िसंगो "युनिभस्र'ले पृथ्वी माथिको अचानोमा
हिँडिरहे छु

तर युनिभस्र त होइन मैले ढाँटेको हो
दुःखको कुम्लो पो हो त्यो मेरो मेरुदण्डमा अडिएको……
सयमुन्द्री छिनाउन माइत गइरहेकी
बूढी लिम्बुनी चेलीको थुन्चे पो हो …
गोलीगठ्ठा भरिएको 'कम्ब्याट ब्याग' हो
युद्धमोर्चामा हाजिर हुन गइरहेको सिपाहीको…
त्यस्तै के के के के हो…

म हुँ शङ्खे किरा
ढिलो गरी चिप्लिरहेको…
मेरा दमाली फट्येङ्ग्राहरु
जीवनको एथ्लेक्टिक्स उर्फिएर कहाँकहाँ पुगिसके
मेरा दमाली छेपाराहरु
जीवनको राजनीतिमा कति रङ फेरिसके
मेरा दमाली छुचुन्द्राहरु
यही नर्कटघारीमा हुर्किएर के-के भइसके
आफू त सँधै भारीवाल
नर्कटको पातको लम्बाइ ढिलो-ढिलो…
अड्कली-अड्कली नापिरहेछु…

म हुँ शङ्खे किरा
ढिलो गरी चिप्लिरहेको…
जहाँ जहाँ चिप्लिएको छु
त्यहाँ त्यहाँ छोडेको छु आदिम चिप्लो
त्यही चिप्लोमा चिप्लिएर मभन्दा छिटो भएको हो समय !

Tuesday, April 12, 2011

नयाँ वर्ष



गाउँमा-
पूरै एक वर्ष भयो
अझै आइपुगेको होइन राजधानीबाट
झाडाबान्ताको ओखतिबाहक हेलिकप्टर
ओहो ! कति चाँडो आइपुगेछ नयाँ वर्ष
चाँपको हाँगामा ।

Tuesday, April 5, 2011

शब्द शब्द



आकासगङ्गामा कति होलान्
झल्मलझल्मल ताराहरु ...
शब्दकोषमा
धेरै धेरै शब्दहरु चम्किरहेछन्
जस्तो कि-
स्वतन्त्रता
जो उन्मुक्त चराहरुको पखेटामा
कुँदिएको छ-अक्षरशः ।

जङ्गलमा कति होलान् फन्फनी माकुरे जालहरु
जालहरुमा कति होलान्
माऊ-माकुराका लासहरु
शब्दकोषका पन्नाहरुमा
धेरैधेरै शब्दहरु जेलिएका छन्
एउटा उदाहरण- षडयन्त्र
जो शकुनीको हस्तरेखामा पढ्न सकिन्छ
र महाभारत युद्धको परिणाम
पूर्व अन्दाज गर्न सकिन्छ ।

जङ्गबहादुरले कति फटायो होला
जोर लत्ता-कपडा जीन्दगीमा
शब्दकोषमा
धेरैधेरै पत्ताहरु च्यातिसकेका छन्
जस्तो कि उप्किसकेको छ-
कथित एकीकरणको बाक्लो आवरण
कि अब जरुरी छ संरचनामा पुनर्रचना
-औधी शब्दहरुको अर्थमा परिवर्तन
-उपल्ला शब्दहरुको मूल्यमा विघटन

कहिलेसम्म काँचो खुन पिउला
घट्घट् घट्घट् कालभैरवले
शब्दकोषमा
धेरैधेरै शब्दहरुले माग्दछन् 'इरेजर बलिदान'
जस्तो कि-
लेख्नै मिल्दैन तबसम्म
जबसम्म सम्मानित हुन्छ
-मृत इतिहासको किच्कन्या खेलाउनेहरुको चरित्र
-मृत शब्दहरुको िसंहासन िसंगार्नेहरुको नियत

देश माने बधशाला
जनता माने राष्ट्रिय गधा
यसरी शब्द अर्थ घोकाइरहेछ जो
जबसम्म अमर रहन्छ
शब्दकोषमा उसको मात्र नाम ।

समुद्रमा कति उठ्लान्
झुर्ढुङ झुर्ढुङ झडङडङ झ्वाम् झ्वाम् ज्वारभाटाहरु
शब्दकोषमा
धेरैधेरै शब्दहरु छछल्किरहेछन्
जस्तो कि-
विद्रोह
यहीँ शब्द हो-प्रत्येक भूइँचालोहरुको केन्द्र
कि केही रेक्टर स्केलको सौजन्यमा
शुरु हुन्छ विनिर्माणको महाउत्सव ।

2062/2063

Monday, March 21, 2011

ओ मेरो प्रिय युद्ध !



ओ मेरो प्रिय युद्ध !
अब हाम्रो बर्बर सहयात्रा टुङ्गिन्छ यहीँनेर
साक्षी छन्-
विकिरणले चपाइरहेका यी मान्छेहरु
अस्पतालमा भरिएका आकस्मिक कक्ष
सडकमा हताश दगुरिरहेका एम्बुलेन्स
मसानघाटमा थुप्रिरहेका लास
रित्तिँदै गएको सलाईको बट्टा र देश
यहीँनेर अन्त्य हुन्छ अब
हाम्रो रहस्यमय साँठगाँठ .

आदिम दरबारअघिको
पछिल्लो सफल आत्मघाती विस्फोटसँगै
मध्ययुगीन ख्याकको निरीह गद्दीच्युतलगत्तै
वैज्ञानिक प्रविधियुक्त बङ्करमा भूमिगत
उत्तरआधुनिक तानाशाहको अपदस्तपछि
पूरा भएको छ अब तिम्रो भूमिका
ए युद्ध !
मेरो साथी !
यहीँबाट छुट्टिन्छ अब हाम्रो बाटो ।

जसरी आउँछ पत्तै नपाई भुइँचालो
आँधी, खडेरी, सुनामी या मृत्युलहर
तिमी आयौ मान्छेहरुबीच कहाँबाट कसरी
कि तिमी थियौ मान्छेहरुकै अवचेतनमा
कुनै अपराधीझैँ
कुनै सुराकीझैँ
अथवा पितृदेवझैँ
तिमीसित कसरी मोहित भए मानिसहरु
तिमी नै भयो उनीहरुको जीवनशैली
तिमी नै भयौ उनीहरुको पूज्यदेवता !

तिमीले के दियौ मान्छेहरुलाई ?
तिमी मान्छेहरुका आविष्कार
तिमी मान्छेहरुका प्रिय
मान्छेहरुले नै बनाए तिमीलाई त्यति शक्तिशाली
मान्छेहरुले नै बनाए तिमीलाई खबु सुन्दर
फगत् आँखा बनाइदिएनन् तिम्रो
र अन्धो भयौ
तर देख्छौ निहत्था चेलीबेटीका यौवन
र त चलाउँछौ बलात्कारका अनुपम श्रृङ्खला
तिमी पत्थर हौ तर प्रेमिल !
मान्छेको मुटु हो तिम्रो परमाणु प्रयोगशाला
तिमी क्रूर हौ
ग्यासच्याम्बरमा थुन्ने मान्छेको आवाज
तर उत्तिकै घोकाउँछौ स्तृतिगानको लय...

तिमी धेरैथोक मान्छौ मान्छेसँग-
रगत, पसिना, आँसु र यौन
हुर्किँदै गरेका केटाकेटी
पेन्सनमा बसेका बूढा सैनिक
खाँदाखाँदैका गाँस
के सबैसबै थोक गुमाएर
मान्छेका शरणमा आएका हौ तिमी ?
तर अलिकति मस्तिष्क नमाग्ने
नमाग्ने अलिकति रैथाने मन
कसले बनायो तिम्रो त्यस्तो मस्तिष्क ?

ओ मेरो प्रिय युद्ध !
यहीँनेर टुङ्गिन्छ अब हाम्रो पाशविक सहवास
साक्षी छन्-
क्षेप्यास्त्रले घाइते आकाश
धरापले छेडिएका बाटा
आगोले जलेको सहरको अवशेष
अब सकिँदैन सँगसँगै हिँड्न योभन्दा उता-

अलेग्जेण्डर महान् निदाउँदा
किन चुपी र इलियड सिरानी हाल्थे ?
त्यो खुन कसको थियो
जन्मदै चङ्गिज खाँको हातमा लतपतिएको...
के त्यो अक्टोभियन सर्प थिएन
जसले चुस्यो क्लियोपेट्राको अन्तिम सुन्दरता
किन झुन्डिएर मरिन् जोकास्टा
किन आँखा फुटायो इडिपसले
किन बलात्कृत भइन् मेरी बहिनी ?
युद्ध ! तिमीले सोच्नुपथ्र्यो

हिटलरको आत्महत्यापछि
पोलपोट. पिनासे. इदि अमिन. बोकासा जन्मनुअघि
वा सद्दाम हुसेनलाई मृत्युदण्ड नभई
सेप्टेम्बर एघार नआई
या ओसामा विन लादेन नजन्मी
कुरान, बाइबल र पुराणमा ईश्वर पस्नुपहिले
कम्तीमा पनि बुद्ध जन्मनेबित्तिकै
तिमीले थुक्नुपथ्र्यो आपुनो कुरुपता
पुनर्विचार गर्नुपथ्र्यो आपुनो चरित्र
आत्मदाह गर्नुपथ्र्यो तिमीले
तर तिम्रै क्रीडाभूमि भयो आजसम्म मेरो देश
तिम्रै प्रशस्तिले भरियो मेरो इतिहास
तिम्रै लागि जन्मेजस्तो भएँ म !

ओ युद्ध !
ओ हिँस्रक थोक !!
अब तिमीलाई यहँ रहने अधिकार छैन
अब तिमी यहाँ रहनुमा कुनै सौन्दर्य छैन
जाऊ- अघिल्तिर रगतको समुद्र छ
यदि म युद्ध भए
त्यही हामफलेर आत्महत्या गर्थेँ
सक्छौ भने तरेर आऊ
नसके त्यहाँ-
कङ्कालको लामो झोलुङ्गे पुल छ चढेर जाऊ
बिदाइ छ मेरो प्रिय युद्ध !
मेरो दुष्मन !
यहीँनेर समाप्त हुन्छ अब हाम्रो सम्पूर्ण सम्बन्ध
अब हामी छुट्टिँदैछौँ
अब हामी टाढा टा...ढा.. हुँदैछौँ
अब हाम्रो भेट हुन्न होला
अब हाम्रो भेट नहोस् पनि
वा फेरि हाम्रो भेट हुने हो !

[मिति-२०६३, साभार : गरिमा मासिक]

Wednesday, March 16, 2011

चक्रपथ



सिँहदरबार,
टुँडिखेल, कोतघर, खुलामन्च…
र सरकार
चक्रपथभित्र छ ।

चक्रपथभित्र
मालिक स्वीकारेर ढोग गर या
सम्झ सार्वभौमसत्ता सम्पन्न नागरिक
त्यहाँ
इतिहासमा कालो रगत र
पसिनामा दुर्गन्ध बगाए
स्थापित छ
नयाँ जङ्गबहादुरको शालिक ।

चक्रपथभित्र नेपाल छ
चत्रपथभित्र प्रजातन्त्र छ
सरकारी रेडियो ढाँटिरहेछ
टेलिभिजन पर्दामा
प्रधानमन्त्री कन्याइरहेछ कुर्सी-भिरिङ्गी ।

चक्रपथभित्रबाट
कली युगको पुष्पक विमान उड्छ
युद्ध-सुन्दरी बोकेर
कुनै बिदेशी आकासमा झैँ
चक्रपथबाहिर आक्रमण गर्छ ।

चक्रपथबाहिर नेपाल छ
बिश्वकै अल्को
गरीबीको सगरमाथा छ
भासिएको सेतीजस्तै गहिरो
दुःखको खोँच छ
महेन्द्र राजमार्ग छ रङ्गीन आतङ्क दगुरिरहेको
विद्रोहको अग्लिँदो पहाड छ
क्रान्तिको मनसुन ओर्लिरहेको…

चक्रपथबाहिर
शान्तिको आकर्षक चिता लुम्बिनी छ
चक्रपथभित्र
हिँसाको उद्गम थलो पटाङ्गिनी छ
चक्रपथबाहिर
लिम्बूवान छ, थरुहट छ, खम्बूवान छ, तमुवान छ
चत्रपथभित्रचाहिँ
यिनीहरुले नमानी नहुने भगवान् छ

चक्रपथभित्र घण्टाघर छ
जहाँ आयू उफ्रिरहेको छ-
मेरो सैनिक अफिसरको अनि बादशाहको
चक्रपथबाहिर आर्यघाट छ
त्यो चुपचाप बाग्मती नदीको किनारमा छ
खुँखार आतङ्ककारीलाई प्रतीक्षा गरिरहेको…

चक्रपथ
कोरिएको छ रगतले धर्सा-धर्सा
दुई युद्धरत देशको सिमा भएर
मित्र ! चत्रपथबाहिर कि भित्र ?
एउटा सङ्गीन प्रश्न
चक्रपथवरिपरि घुमिरहेछ ।

[२०६० वि.सं.]

Tuesday, March 8, 2011

गीत


आमा म निश्ठुरी हुँ निश्ठुरी
खोला तरी जाने
ओझेल परी जाने
गाउँ छोडी जाने...

यसपाली नि पैयुँ फुल्यो होला बारी बाँझै होला
बास फिर्ने चराहरुको उही साँझ होला
क्षितिजपारि आकाश गर्जे सम्झिने हुँ म त
चट्याङ पर्दा वर्षदिनमा झस्किने हुँ म त
आमा म अन्धो भएँ अन्धो
यो सहरैमा
भुलिगएँ गाउँ फिर्ने बाटो बाटो कुन दिशा !

हिउँ पर्न छोड्यो अरे माथि नागी लेकमा
उमेर सेतै फुल्यो होला तिम्रो कालो केशमा
एकोहोरो बगिरहने तमोर भएँ म त
भूवँरीमा अल्झीअल्झी उँधै बगेँ म त
आमा म बतास भएँ बतास
खुशी उडाई लाने
मुटु चुँर्डाई लाने
आमा रुवाउने...

Monday, March 7, 2011

आत्महत्याको सौन्दर्य



जन्मजात देशद्रोही
एसअर्थमा
सर्पजस्ता सीमानाले ठुँगिईरहेछु
बेरिएर पहेँलोले ऐँजेरुले झ्याङ झ्याम्म सिवाँलीको
निष्पक्ष जीवन अर्को निख्लम व्यक्ति
कमजोर हुँदै गएछु क्रमशः
भने
सुँगुरको खोर त्यो क्षेत्र-फलमा
मानी दिऊँ देश नै उपरोक्त पक्षमा
उद्घोष गर्छु-
मबाट धोका शिवाय अरु हुन सक्दैन ।

दास बनाउनु तेसरी व्यवस्थाले
नागरिक भोग्नु राज्यले
थोकहरुमा किनमेल हुनु मन-सत्ता जीवन-सत्ता
फेरि तेस किस्सिम कब्जा गरेर व्यक्ति-सत्ता
किल्ला ठोकेर दाम्लो कानुनको; विधानको
खु कु लो; कसिलो बाँधेर
घाँस खुवाउनु एक अङ्गालो सुविधाको
मल्खु पस्किनु एक निम्ठो राहतको
किल्लामै मर्छ मान्छे किन यस्तरी ?

मान्छेसित छ आत्महत्याको चेतना
मान्छेसित छ आत्महत्याको प्रविधि
मान्छेसित छ आत्महत्याको सौन्दर्य
तै पनि डराएछु कि आत्महत्या सम्पादनमा
भुलिएँ-अलिकति सम्झौतामा
भुलिएँ-नत्थु स्वतन्त्रतामा
भुलिएँ-बाँच्नुको अहं भ्रममा ।

जन्मजात देशद्रोही
एसअर्थमा
म बाँचेँ मात्र त
गति-विधि जिजिविषाको कति अराजनीतिक !
चल-खेल अस्तित्वको कति नीच !!
राज-नेता बन्नसक्छु र देश बेच्न सक्छु
शासक हुन्छु र रैती मार्न सक्छु
आतङ्कवादी भइदिउँला र
अन्तहीन युद्ध सुरुवात गर्न सक्छु
कि फगत्
सास्तीको सं-यन्त्रमा उल्था हुनु त
मान्छे तेसरी गाँठो पर्नु-झण्डामा, धर्ममा, दर्शन…मा
बरु तेस् अघि म
निरपराध आत्महत्या गर्न चाहन्छु ।

आत्महत्याको दफा संविधानमा खोई ?
म बाँचे मात्र भने
निहुँ खोज्न सक्छु पर्ख न,
इतिहास, परम्परा र बेवकुफ वर्तमान !!

तेस् अर्थमा समेत
म मर्न चाहन्छु ।

एतिपछि राज्यको आँखामा
मार्न लायक भइसकेँ कि म
एसो हो त बाँच्न चाहन्छु !

बाँच्न चाहन्छु !
कमसेकम आत्महत्याको नैसर्गिक उपभोक्ता म
कि म सक्दछु एतिखेर-आत्महत्या गर्न
मर्नुअघि मलाई देऊ
एक जोर पोशाक हिटलरका
एक आन्द्रा भोजन इदिअमिनका
मर्नुमघि मलाई नै देऊ
श्रीपेचमय सुनक असर्फी
खरिद गर्नु छ सुन्दर पासो एउटा लम्बाइ
मर्नुअघि केही क्षण आयू देऊ ।

यो पल-
आत्महत्याको उपल्लो कार्यान्वयनमा छु
झुण्डिएर बादशाहको शालिकमा

घेरिएर त्यस्तरी घेराभित्र
चेप्टिएर यस्तरी घेराभित्र
मन्जुरी छैन खेल्न-जीवनको खेल ।

[२०६२, रङ्ग साहित्यबाट]

Friday, March 4, 2011

आँधीको आख्यान


सर्वप्रथम त
कालो निलो क्षितिजबाट
विजुलीको चम्किलो हस्ताक्षर आइपुग्यो
र प्रत्येकको निधारमा लेखिदियो क्रान्ति
त्यसपछि चट्याङग्रस्त पहाडबाट
गर्ल्याम्म{{{ ! रुखहरु ढलेको आवाज आइपुग्यो
क्रमशः बतासमा तैरिँदै
शिरीषको फूल र पतझडको पतिङ्गर आइपुग्यो
फूलको सुगन्ध आइपुग्यो
अन्ततः हजार वर्षको सन्नाटा सोहोर्दै
सहरमा आँधी आइपुग्यो ।

जब आँधी आइपुग्यो सहरमा
हजार वर्षसम्म सन्नाटा पुजेर बस्नेहरुको
घर-घरमा छिर्यो
भोकमरीमय भान्साकोठाका थाल बटुका राखनधारन
ईश्वरविहीन पूजाकोठाका सर्पदेवताका थान, पूजाका थाली
ऐसआरामसून्य सिटिङ रुमका ऐना, फूलदानी, महाराजको तस्विर
सप्पैसप्पै ल्याङफ्याङ फाल्दियो र
घोर अशान्ति मच्चाइदियो ।

जब आँधी आइपुग्यो
हजार वर्षसम्म एउटै कुरा सत्य मान्ने
बुद्धिजीवीहरुको पुस्ताकालयमा पस्यो
पल्टाउँदै फररर…धर्म इतिहास र संविधानका पुस्तक
यति छिटो पढ्यो कि के बुझ्यो कुन्नि
गड्यामगुडुम लडायो-
किताबले भरिएका दराज-टेबल
उनीहरुको सत्य त्यही थिचिएर मर्यो ।

सहरमा आँधी आइपुग्दा
जुम्रा मारिरहेको थियो न्यायपालिका
सरकार शान्तिको गीत गाइरहेको थियो
राष्ट्र निर्माताको जन्मोत्सवमा
सहरवासी मैनवत्ति जलाइरहेका थिए
भुस्याहा कुकुरहरु
आलस्यमा लडिरहेका थिए यत्रतत्र
राष्ट्रप्रमुख आफ्नो जन्मदिनको उपलक्ष्यमा
मुलुकवासीलाई बडो प्रेमले सम्बोधन गरिरहेको थियो ।

जब आँधी आइपुग्यो सहरमा
आँधीको पदचापले गर्जियो आकाश धर्ती
पानीको छिटाले हिर्काउन थाल्यो मानिसको अनुहार
हावाको गतिले धकेल्न थाल्यो मानिसको चेतना

मन्दिरका गजुर, विजुलीका पोल
चोकचोकमा टाँगिएका प्रजातन्त्रका होर्डिङ बोर्ड
चौबाटोबीच उभिएको बादशाहको शालिक
दरबारको वार्दलीमा सुकाइएका बादशाहका लुगाफाटा
बादशाहले सडकमा बिछ्याएको सुशासनको विस्कुन
सप्पैसप्पै उडाइदियो आँधीले
कि ती फगत् कसिङ्गर थियो ।

जब आँधी आइपुग्यो सहरमा
शोकमा सधैँ झोक्राइरहेजस्तो राष्ट्रिय झण्डा
जोडजोडले फर्फराउन थाल्यो ।


[ताजा सभार www.alagaviyan.com अन्य साभार–नव समन्वय, चिमाल,
जन्ममिति-२०६३]

Wednesday, March 2, 2011

यदि बालापन फर्किने भए…




यदि बालापन फर्किने भए

तुरुन्तै गाउँ फर्किन्थेँ

समुद्रपारिको भाइरसले ह्याङ भएर
साइफर क्याफेको डस्बिनमा फ्यालिएको मस्तिष्क
'वेभ क्याम'मा छिल्लिरहने पन्ध्र यू.एस. डलरकी ई-प्रेमिका
उपभोक्ता लडी मर्ने भीरजत्रा सुपर मार्केट
ढुङ्गासमान यो मुटु
अम्लिय वर्षा जस्तै यी आँशु
चिहानघारी बराबर यो सहर
छोडेर सप्पैसप्पै थोक
म त्यो दूर्गम इलाकातिर जान्थेँ

खोलालाई सुन्थेँ
हिमाललाई देख्थेँ
पहाडलाई अङ्गालो हाल्थेँ
सहरमा
फूलको शत्रु बाँच्नुभन्दा
गाउँमा काँडाको साथी बन्थेँ

यदि बालापन फर्किने भए
उमेरको साँपले पच्चिस फन्को बेरिएको म
तुरुन्तै मुक्त हुन्थेँ
र आमाको स्नेहमा लाख फन्को बेरिन्थेँ ।

Thursday, February 24, 2011

Revolution


Winter days,
Studying bare trees of highway
They said-
The wind is deceased.

Pointing out
old nests of birds on those trees
They yelled-
The song is dead.

Inspecting entangled kites
on branches
They laughed out loud-
No more children are alive in town.

Observing nude trees
with no flowers
They concluded-
All youths had grown old.

But, one day
Colorful leaves emerged on trees
The wind performed
its novel dance on foliage
Creating new home,
birds started singing
blissful song of freedom
Ample of balloons and kites
were seen flying on the blue
The highway kept running
as mountain river
All youths rose as tides

By then, they were all dead.

[Trans : Nadeesh]

Sunday, February 20, 2011

इँटाको रातो जङ्गल



कसरी भन्न सक्छु
यो सहर मेरो हो ?
जबकि गाउँमा बितेको थियो मेरो बालापन
निकै लामो दूरी पार गरेर मात्र
म जहाँ उभिइरहेको छु- यहाँसम्म आइपुगेको हो ।

पहिले म कहिल्यै एक्लो थिइनँ
जब घरमुनिको कान्लाले छेक्दै गयो
गाउँ त्यस्तरी छोडिँदै आयो
जब खोला तरेँ
तब लाग्यो म साँच्चिकै कतै जाँदैछु
कि यहाँ आइपुग्दा
निदाइरहेको थिएँ म मालबाहक ट्रकमा
जब ब्युँझिएँ यहाँको कोलाहलले
कि बहुराष्ट्रिय कम्पनीका एजेन्टहरुले
लात्ताले हिर्काउँदै झारे ट्रकको मालसँगै मलाई
त्यस्तरी म एउटा भँगालो
मिसिएँ यो मान्छेहरुको महासागरमा
त्यस्तरी म एउटा इँटा
थपिएँ यो इँटाको रातो जङ्गलमा
त्यस्तरी म एक चोइटा सिसा
कस्तरी जोडिएँ यो काँचको अग्लो दहमा ?
कसरी भन्न सक्छु
यो सहर मेरो हो
कि हारालुछ भीडमा पाउँछु म आफूलाई बिलकुल एक्लो ।

म सोच्न सक्छु-
मान्छे कसरी जोडिने अर्को मान्छेमा
जब भुस्याहाभन्दा सहज मारिन्छन् मान्छे जेब्राक्रसमा
कालभैरव चक्कु हान्छ साइबर क्याफेमा
महादेव सिरिन्ज हान्छ र बौलाउँछ नाइट क्लबहरुमा
राजकुमार एके-४७ खेलाउँछ र भुइँचालो जान्छ टोलटोलमा
मान्छे कसरी मान्छे बन्ने ?
म देख्छु-
नयाँ सडक धमाधम लुगा फुकाल्दै छ जिन्स पुस्ताको
र प्रत्येकलाई बदल्दै छ सुपरमार्केटको डमीमा
जहाँ रिमोट कन्ट्रोलले चलाउँछ मान्छे
र थोत्रो बनाउँछ मष्तिस्कको पुर्जा
कस्तो सुखको रङ हो यो ?
दरबारमार्गमा दुईटुक्रा बिकिनी किन्दिएर
उफार्दै छ ज्याजमा बि्रट्नी स्पेयर्सहरु
ठमेल सय रुपैयाँमा सम्भोग गरेर लखेट्दैछ समलिङ्गी
यहाँको खुसीको विषय हो यो
पुतलीसडक डीभी परेर भाँडा माझ्दै छ अमेरिकाको
म आफैँलाई देाष दिन्छु-
यी दुनियाँ सवाल उठाउने म पागल हो ।
मध्यमवर्गीय बार्दलीमा
यस्ता हाइबि्रड आमाहरु घाम ताप्दै छन् ।
छोरी क्याटवाक गराउँछन् डिजिटल र् याम्पमा
बुहारी नाङ्गै बनाउँछन् पूजाकोठामा
यो आधुनिक धार्मिक सहर
सायद यिनै आमाहरुको हो ।
एटीएम रुममा
कस्ता तनावग्रस्त बुबाहरु छन् भने
सहर हल्लाउने एउटा मोटरसाइकल नकिन्दिए
हिप्पी गलफ्रेन्डलाई बुहारी नस्वीकारे
जङ्की छोराहरुले दिएका छन् आत्महत्याको अल्टिमेटम
यो सहर
सायद यिनै छोराहरुको हो ।

हमेसा पुरातात्विक क्षेत्रमा
मुस्कुराइरहेछन् पोलिथिनका माउन्ट एभरेस्ट
यसरी चलिरहेछ प्रदुषणको आँधी
सहर सुरसा हो र टकटक्याइरहेछ विद्रुप जिउ
यस्तो लाग्छ-
मभित्रको आदिकविसित छ यति नेगेटिभिटी
म कसरी वर्णन गर्नसक्छु यहाँको क्लनिङ ऐश्वर्य
कि फूल गोड्दागोड्दै
जन्माउनुभयो आमाले मलाई फूलबारीमा
अझै छ फूलको बासना ममा
त कसरी हुनसक्छ यो सहर मेरो ।

ग्यालरीमा सुसज्जित परीका पोट्रेट
र मिनरल वाटरका बोतलले सडक हिर्काइरहेका
महानगरका धनाढ्य श्रीमतीहरु
चोकमा स्थापित महापुरुषका सालिक
र ब्यान्डबाजा बजाइरहेका यहाँका सवारी चालक
यो सहरजस्तो छ वटा सहर जुवा हान्नसक्ने कुनै जुवाडे
वा पहाड ताछेर टाउन प्लानिङ गरिरहेका जग्गा दलाल
कसको हो यो सहर
यी बबरमहल केशरमहल हरिहरभवन बसन्तपुर
जसले बनाउँछन् धरहरा घण्टाघर रानीपोखरी…
ज-जसको छ कम्तीमा ए-एउटा ओडार
के तिनीहरुको हो ?
कति मर्छन् किच्चिएर यी महलका निदाल ओसार्दा कमिला-कामदारहरु ?
कति पुरिन्छन् भग्नावशेषझैँ माटो थुपार्दा ट्याक्टर-मेरुदण्डहरु ?
कति टाँसिन्छन् बुट्टामै टुँडाल कुँद्दा कालीगढ-मनहरु ?
यो पश्चिमपट्टीको झ्याल
कुन रखौटी टोलाई बस्ने झ्याल हो ?
कुनै कुमालेको स्वाभिमान छ यो धरहरामा ?
कुन मानव सभ्यताको समय छ घण्टाघरमा,
कुन शताब्दीमा रगत सङ्लिएर पानी बन्छ रानीपोखरीमा ?
कसरी भन्न स्क्छु-
यो सहर मेरो हो
जबकि सबैभन्दा माया गर्ने मेरी प्रियसी गाउँमा छिन् ।

कसरी हुनसक्छ यो सहर मेरो
जबकि गाउँमा बितेको थियो मेरो बालापन
जब म काम गर्न सक्ने भएँ
जब म देख्न थालेँ स्वप्न
यो सहरले खरिद गर्यो मलाई सस्तो भाउमा
र महँगो दाउमा बिक्री गरेको सत्य हो ...

Tuesday, February 15, 2011

गीत


काँडाले नै संसार सुहाउने भए
शायद फूल पनि यति सुन्दर फुल्दैनथ्यो
तिम्रो प्रीति बेगर जिउन सक्ने भए
यति सम्झ मेरो जन्मै पनि हुँदैनथ्यो

जहाँ तिमी भए पनि केवल मेरी नै हौ मेरी
सत्ते ! मेरै हौ जस्तो हुन्छ यति भन्दाखेरि
भ्रम यति मीठो नभइदिने भए
सम्झ सत्य पनि यति तीतो हुँदैनथ्यो …
काँडाले नै संसार सुहाउने भए
शायद फूल पनि यति सुन्दर फुल्दैनथ्यो

प्यासीप्यासी बगर भएँ हुँला कुनै दिन त खोला
कुरिरै'छु हाम्रो पनि भेट हुने दोभान होला
छायाँले नै संसार पुग्दो हुने भए
सम्झ घामजून, लाखौँ तारा हुँदैनथ्यो
काँडाले नै संसार सुहाउने भए
शायद फूल पनि यति सुन्दर फुल्दैनथ्यो

Saturday, February 5, 2011

उपहार


कविता नै नाम दिऊँ न एकछिन यसलाई
उपहार तिमीलाई…

दुई हात जोडेर बिन्ती विसाएको छु
सार्है गर्हुँगो बलैले टक्राएको छु
बहुतै जोखिम होसियारले दिएको छु !

एए? यो फुट्छ र महाप्रलय हुन्छ सृष्टिको...
कहाँ राख्छौ ?
दराजमा, सेफमा…
कि राख्छौ युमासाम्माङ-थेबासाम्माङ थानमािथ
कि बोकी हिँड्छौ त्यो अस्ट्रेलियन लेडिज ब्यागमा
एए? यो फुट्छ र करोडौँ घामको ज्योति निभ्छ हौ…

जो यो अलिअलि चल्मलाइरहेको छ
यस्तो उपहार छ !
जो यो मेरो छातीको देब्रेतिर हुनुपर्ने हो
नअटेर एक मुठीमा
फैलिएर जोडिएका दुई हत्केलामा छ
उपहार विशाल छ !

अटाउँछौ कहाँ कि डुबाइदिन्छौ समुद्रमा
त्यसो हो त यो पानी जहाज बन्नेछ
राख्छौ कहाँ कि सुकाइदिन्छौ सेहोनाम्लाङ पाखामा
त्यसो हो त यो चेन्जेलुङ हिमाल बन्ने छ

दिएँ…र म उन्मुक्त भएको छु
प्रत्येक पलामा भूइँचालो ल्याइरहने यो जीवित थोक
आइन्दा तिमीलाई दिएँ है दिएको छु
एए? यो फुट्छ र समाप्त हुन्छु म
त्यस्को राख्ने ठाउँ जहाँ हो त्यही राखौली
…मायाले राखौली
…प्रेमले राखौली

Wednesday, February 2, 2011

बुबा






भरुवा बन्दुक काँधमा राखेर जङ्गल गइरहेको
ढुङ्गा फुटाइरहेको
ऋणको सानो कुम्लो बोकेर
मुग्लानबाट गाउँ आइरहेको……

आस्थाको ढाका टोपी
क्रान्ति पहिल्याउने लामो गम्बुट
विचार पिउने ठूलो लुम्बा
किनिमा तिहुन मुछिएको भातको अन्तिम गाँस टिप्दा
झर्के थालमा चिप्लिएका औँलाका जीवन-छाप…
हिउँदो लाग्यो कि घर छोड्दा तिमीले
त्यहीँनेर त हुन्थ्यो मेरो एक मिल्दो साथी …

मेरो साथी !
दस वर्षको हुँदा हो
'फिक्चुके ! फिक्चुके !' भनेर तिम्रो नाम काड्दा
एक फडेङ हानेको थियौ
त्यतिखेर 'आमो' भनेर रोए पनि
तिमीलाई बुबा भनेर अलिअलि चिनेको थिएँ मैले…

तिम्रो ढाडजस्तो सडक टेकेर
सहर आइपुगेको दस वर्षमा…

सहरमा ढुङ्गा हान्दाहान्दै
सहरमा राँको बाल्दाबाल्दै
सहरको विरुद्ध नारा लगाउँदालगाउँदै
सहरको प्रेममा परिसकेको रहेछु
…बुबा भइसकेको रहेछु ।

बुबा !
आज म बुबा हँदा पो
तिमीलाई बल्ल चिनेँ हौ ।

Tuesday, January 11, 2011

परिवर्तन


हिउँदे दिन
राजमार्गका नाङ्गा रुखहरु पढेर
ती हरुले भने-
हावा मरिसक्यो ।

नाङ्गा रुखमा चराका
पुराना गुँडहरु औंल्याएर
ती हरु चिच्याए-
गीतको मृत्यु भयो ।

रुखमा अल्झिएका चङ्गाहरु हेरेर
ती हरुले खित्का छाडे-
बस्तीमा केटाकेटीहरु मरिसके ।

नाङ्गा रुखहरुमा फूल नदेख्दा
ती हरुको ठहर थियो-
सबै तन्नेरीहरु बुढा भइसके ।

तर एकदिन-
रुखमा रङ्गीन पातहरु पलाए
पातहरुमा हुरीले नाच्यो-
नूतन नृत्य
चराहरुले बनाए नयाँ गुँड
र गुन्गुनाए-
स्वतन्त्रताको मन्जुल गीत
आकाशमा उडे-
असरल्ल बेलुन र चङ्गाहरु
दौडिरह्यो राजमार्ग-
वेगवान् पहाडी नदीझैं
तन्नेरीहरु छालझैं सलबलाए ।

त्यतिखेर ती हरु मरिसकेका थिए ।

(ताजा साभार-www.alagabhiyan.blogspot.com)

Monday, January 3, 2011

दरबार


आज दुई हजार वर्षपछि
एउटा ईश्वर बल्ल लखेटियो यहाँबाट…

लुम्बिनी
मक्का
जेरुसलम
गङ्गा…
केही होइन
मानी दिऊँ हिजोसम्म यही थियो
संसारमै सबैभन्दा पवित्र तीर्थस्थल

तागेरानिङ्वा भुमाङ
परमेश्वर
अल्लाह
नाथेहरु हुन
भनिदिऊँ यहीभित्रै हिजोसम्म साक्षात् थियो
उनीहरुको समेत भगवान् !

हिजो-
ज-जसले पाए दर्शन
तिनीहरु सीपालु भए
मूर्ति त्रिशुल घण्ट उचाल्न
ज-जसले थापे आशीर्वाद
तिनीहरु माहिर भए
खुँडा बन्चरो बन्दुक चलाउन
ज-जसले पाए 'तथास्तु' उनीहरुले-
मातृबलात्कार र बंशहत्याशिवाय
सबै-सबै गरे पूण्य काम…
ज-जसले पाए सराप
तिनीहरु स्वभाविक बौलाए
र जङगल पसे
देववाणीको बखिर्लाप गरे जो-जोल्ले
तिनीहरु 'नरकलोक एक्प्रेस'मा कोचिएर
सीधै रवाना भए पाताल रेलस्टेशन …
तर आज दुई हजार वर्षपछि
एउटा ईश्वर धन्न लखेटियो यहाँबाट…

दुई हजार वर्षअघि
एउटा फुकिढल फिरिङ्गीले
मेरो पुर्खालाई त्रिशुलले घोचिघोची मारिदियो
गाडिदियो लासलाई घरको मूलखम्बानेर
र त्रिशुलमा लत्पितिएको रगत चाट्दै
आफूलाई आइन्दा ईश्वर घोषणा गरेको थियो…

त्यसरी शीलान्यास भयो दरबारको
तब घडेरीमा पुरियो मेरो सार्वभौमसत्ता
तब गारोमा मिलाएर खापियो मेरो स्वतन्त्रता
तब सिमेन्टीका भित्तामा लिपियो मेरो आवाज
तब यो देश कुरुप कुरुप
अति विद्रुप विद्रुप हुँदै गयो…
तर आज दुई हजार वर्षपछि
त्यो ईश्वर नाङ्गै लखेटियो यहाँबाट…